عربیکا و روبوستا، دو گونه اصلی قهوه، همواره در رقابتی بیپایان برای گرفتن عنوان محبوبترین قهوه هستند. اما این دو گونه قهوه چه ویژگیهایی دارند و چه چیزی آنها را از هم متمایز میکند؟ این دو گونه قهوه با اینکه هر دو از محبوبترین انواع قهوه هستند، ویژگیهای کاملا متفاوتی دارند. این تفاوتها از خاستگاههای این دانهها شروع شده و تا عطر و طعم نوشیدنیای که از آنها به دست میآید ادامه مییابد.
خلاصه این مطلب را در پادکست دلکینی گوش دهید:
عربیکا که به عنوان گونه مرغوبتر در جهان شناخته میشود، به دلیل طعم ملایم و عطر پیچیدهاش در بین دوستداران قهوه شهرت دارد. این دانهها معمولا در ارتفاعات بالاتر و شرایط آبوهوایی خنکتر رشد میکنند. در مقابل، روبوستا که میزان کافئین بیشتری دارد و طعمی تلخ و قویتر ارائه میدهد، به مقاومت بالا در برابر آفتها و شرایط سخت آبوهوایی شناخته میشود. در این مقاله از دلکینی قصد داریم از عطر و طعم و میزان کافئین تا قیمت و شرایط کشت دو گونه عربیکا و ربوستا را با هم مقایسه کنیم، تا بتوانید برنده نهایی این نبرد را انتخاب کنید.
تفاوتهای بارز عربیکا و روبوستا بابت شرایط کشت کاملا متفاوت آنها شکل گرفتهاند. عربیکا برای رشد به مناطق مرتفع (۶۰۰ تا ۲,۳۰۰ متر) و دمایی ثابت بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد نیاز دارد. این شرایط باعث میشود گیلاس عربیکا به آرامی رشد کند و فرصت بیشتری برای ایجاد طعمهای پیچیده داشته باشد. بیشتر زیرگونههای عربیکا همچنین در سایه رشد میکنند و در برابر خشکی و سرمای شدید حساس هستند.
در مقابل، روبوستا نسبت به دما چندان حساس نیست و در ارتفاعات پایینتر (از ۲۰۰ متر) رشد میکند. این گونه به طور کلی در برابر نوسانات دما، آفات و نور مستقیم خورشید مقاومتر است. علاوه بر این، روبوستا نسبت به عربیکا محصول بیشتری میدهد و گیاه آن بدون هرس میتواند تا ۱۰ متر رشد کند. این در حالی است که حداکثر ارتفاع گیاه عربیکا به ۸ متر میرسد.
بصورت کلی فرق قهوه روبوستا و عربیکا را از نظر خاستگاه، شرایط کشت و ویژگی ها در جدول زیر می توان خلاصه کرد:
| ویژگی | قهوه عربیکا | قهوه روبوستا |
| خاستگاه | اثیوپی؛ اولین بار در مناطق مرتفع کشف شد و به دیگر نقاط جهان گسترش یافت. | آفریقا (عمدتاً غرب آفریقا) و مناطق پستتر؛ در برابر شرایط سختتر مقاومتر است. |
| کشورهای تولیدکننده اصلی | برزیل، کلمبیا، اثیوپی، هند، کنیا، کاستاریکا | ویتنام، اندونزی، هند، برزیل، اوگاندا |
| ارتفاع مناسب کشت | ارتفاعات بالاتر (600-2200 متر)؛ نیازمند شرایط آبوهوایی ملایمتر و بارندگی بیشتر | ارتفاعات پایینتر (200-800 متر)؛ مقاوم به گرما و شرایط نامساعد |
| میزان کافئین | حدود 1.2% تا 1.5% | حدود 2% تا 2.7% |
یکی از مهمترین تفاوتهای قهوه عربیکا و روبوستا، در ظاهر فیزیکی گیاهان و دانههای آنها نهفته است. گیاه عربیکا معمولا برگهایی بیضیشکل دارد، در حالی که برگهای روبوستا کوچکتر و گردتر هستند. این تفاوتها حتی در دانهها نیز به چشم میخورد. دانههای عربیکا معمولا بزرگتر و بیضیشکل هستند و یک شیار باریک و منحنی به شکل حرف S در وسط خود دارند. از سوی دیگر، دانههای روبوستا کوچکتر و تقریبا گرد هستند و شکاف مرکزی آنها نسبت به عربیکا صاف و پهنتر است. توجه داشته باشید که تفاوتهای ظاهری دانهها ممکن است در زیرگونههای مختلف عربیکا و ربوستا متفاوت باشد.
این تفاوتها در عربیکا و ربوستا تنها به ظاهر گیاه و دانه ختم نمیشود؛ بلکه در سطح ژنتیکی نیز اختلافات چشمگیری بین این گونهها وجود دارد. نژاد قهوه عربیکا دارای ۴۴ کروموزوم است، در حالی که روبوستا تنها ۲۲ کروموزوم دارد.(منبع) این ویژگی ژنتیکی سبب میشود که پیوند گیاهان همگونه در عربیکا به سختی انجام شود و در واقع باروری گیاه از طریق خودگردهافشانی انجام بگیرد. لازم به ذکر است که وجود بیشتر زیرگونههای گوناگون عربیکا ناشی از ترکیب و جهش ژنتیکی با گونه روبوستاست که اغلب باعث میشود گیاه مقاومت بیشتری در برابر بیماریها پیدا کند.
همچنین قهوه عربیکا و قهوه روبوستا شرایط رشد و درنتیجه عطر و طعم هم تفاوت هایی دارند:
| ویژگی | عربیکا | روبوستا |
| طعم و عطر | ملایمتر، پیچیدهتر و میوهای یا گلفام؛ اسیدیته بالاتر | قویتر، تلختر، با طعمی خاکی یا چوبی؛ اسیدیته پایینتر |
| ظاهر دانهها | دانههای بزرگتر و بیضیشکل با خط مرکزی منحنی | دانههای کوچکتر و گردتر با خط مرکزی صاف |
| مقاومت به بیماریها | حساستر به آفات و بیماریها | بسیار مقاومتر به آفات و شرایط سخت محیطی |
| بازار مصرف | معمولاً در قهوههای تخصصی و باکیفیت بالا استفاده میشود. | اغلب در قهوههای فوری و ترکیبات ارزانتر استفاده میشود. |
میزان کافئین، یکی دیگر از تفاوتهای اصلی بین عربیکا و روبوستا است که تأثیر زیادی بر عطر و طعم آنها دارد.
به نقل از وبسایت coffee.org :
میزان کافئین در دانههای عربیکا معمولا حدودا بین 1.2% تا 1.5% درصد است، در حالی که این مقدار در روبوستا حدودا بین حدود 2% تا 2.7% درصد متغیر است.
این تفاوت نهتنها روبوستا را به گزینهای قویتر برای کسانی که به دنبال کافئین بیشتر هستند تبدیل میکند، بلکه تأثیر مستقیمی بر طعم آن دارد. میزان کافئین بالاتر روبوستا باعث ایجاد طعمی تلختر میشود، در حالی که عربیکا با میزان کافئین کمتر طعمهای ملایمتر و متعادلی دارد. برای کسانی که به اثرات کافئین نیاز دارند، خرید قهوه روبوستا پیشنهاد میشود؛ اما اگر طعم پیچیده و ملایمتری را ترجیح میدهید، عربیکا گزینه بهتری خواهد بود.
قهوه عربیکا، بهعنوان گونهای با کیفیت بالاتر، معمولا قیمت بیشتری نسبت به روبوستا دارد. این تفاوت قیمت به عواملی چون کیفیت، هزینه تولید و میزان تقاضا برمیگردد. عربیکا به مراقبت بیشتری نیاز دارد و در مقابل محصول کمتری تولید میکند. این در حالی است که روبوستا مقاومتر است و هزینههای تولید کمتری دارد. توجه داشته باشید که قیمت قهوه ثابت نیست و ممکن است قیمت عربیکا و ربوستا بسته به مرغوبیت آنها و شرایط کشت سالانه به یک میزان برسد.
عربیکا و روبوستا هر دو جایگاه ویژهای در دنیای قهوه دارند. عربیکا با طعم پیچیدهتر و کیفیت بالاتر، گزینه محبوبتری برای عاشقان قهوه است؛ در حالی که روبوستا با قیمت مناسبتر و کافئین بیشتر، میتواند گزینه ایدهآل برای تلخپسندان باشد. فراموش نکنید که روبوستای مرغوب و کیفیت بالا میتواند از عربیکای کمکیفیت بهتر باشد. به هر حال، انتخاب نهایی بین این دو گونه قهوه به ذائقه شخصی شما بستگی دارد. برخی افراد تلخی و طعم قوی روبوستا را به اسیدیته و شیرینی عربیکا ترجیح میدهند. حالا شما کدام طرف این نبرد را انتخاب میکنید؟ آیا تنوع طعم و ملایم بودن عربیکا شما را جذب میکند یا تلخی و برجستگی روبوستا؟ سایت دلکینی با تنوع گسترده در ارائه انواع قهوه، کاملا دست شما را برای انتخاب باز گذاشته تا از نوشیدن قهوه خود نهایت لذت را ببرید.
