خلاصه این مطلب را در پادکست دلکینی گوش دهید:
احتمالا شما نیز روز خود را با اسپرسوی غلیظ، کاپوچینوی خامهای یا شاید هم قهوه دمی خوشعطر آغاز میکنید. پشت هر فنجان قهوه، دنیایی نهفته است که از نوع دانههای قهوه گرفته تا درجه برشتهکاری، نحوه دمآوری و حتی خاکی که قهوه در آن رشد کرده را در بر میگیرد. اگر نمیدانید هنگام خرید قهوه چه اصطلاحاتی به کار ببرید و چه نوع قهوهای را انتخاب کنید، این مقاله برای شماست. این مقاله از دلکینی، این بار راهنمای جامعی است که شما را با انواع قهوه آشنا میکند. اگر قصد دارید اطلاعاتی کلی از دنیای قهوه داشته باشید و بتوانید انواع قهوهها را از یکدیگر تشخیص دهید، با ما در ادامه همراه باشید.
تنوع قهوه از گونههای مختلف گیاهی آن آغاز میشود. هر یک از گونههای قهوه، ویژگیهای مشخص و منحصربهفردی دارند که شناسایی آنها از یکدیگر را آسان میسازد. از میان انواع گونه قهوه، چهار گونه به عنوان گونههای اصلی شناخته میشوند که در ادامه آنها را معرفی میکنیم:
قهوه عربیکا: عربیکا، محبوبترین گونه قهوه است که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد تولید جهانی را به خود اختصاص میدهد. این گونه در مناطق مرتفع رشد میکند و دانههایی با طعم پیچیده، اسیدیته بالا و نتهای متنوع نظیر میوهای یا گلی به وجود میآورد. اگر شما این مشخصات و ویژگیها را میپسندید، خرید قهوه عربیکا بهترین انتخاب برای شماست.
قهوه روبوستا: روبوستا گونهای مقاوم و سرشار از کافئین است که عمدتا در ارتفاعات پایینتر و مناطق گرمتر رشد میکند. دانههای روبوستا طعمی قوی و سنگین با تلخی زیاد دارند و در ترکیب و بلِندهای اسپرسو به کار میروند. مقاومت روبوستا در برابر آفات و همچنین محصولدهی بیشتر، این گونه قهوه را به گزینهای مقرونبهصرفه تبدیل کرده است. اگر جزو افرادی هستید که قهوه را به دلیل دریافت کافئین میل میکنید، خرید قهوه روبوستا انتخاب ایدهآلی ست.
قهوه لیبریکا: لیبریکا، بومی نواحی مرکزی و غربی آفریقا به حساب میآید و گونهای کمیاب و خاص با پروفایل طعمی منحصربهفرد است که شامل نتهای میوهای و گلی میشود. دانههای این گونه نسبت به عربیکا و ربوستا، اندازه بزرگتر و شکل متفاوتی دارند.
قهوه اکسلسا: اکسلسا، یکی از اعضای خانواده لیبریکاست و در جنوب شرقی آسیا رشد میکند. این گونه به خاطر طعمهای ترش و میوهای و عطر پیچیدهاش شناخته میشود و به خاطر محدودیت تولید، جزء گونههای کمیاب به شمار میرود.
بصورت کلی ویژگی های گونه های مختلف قهوه را می توان در جدول زیر خلاصه کرد:
| گونه قهوه | نام علمی | میزان کافئین | طعم و عطر | محل کشت | ویژگیها |
| عربیکا | Coffea arabica | کمتر از روبوستا | طعم نرم، ملایم، شیرین، گلی، میوهای، با عطر پیچیده | ارتفاعات بالا (بین 900 تا 2000 متر) | دانههای نرم و با کیفیت بالا. مقاومت کمتر در برابر آفات و بیماریها. نیازمند شرایط خاص رشد مانند دمای معتدل و خاک آتشفشانی. بیش از 60 درصد از تولید جهانی قهوه را تشکیل میدهد. |
| روبوستا | Coffea canephora | بیشتر از عربیکا | طعم تلختر، قوی، گس، بوی کمتر از عربیکا، احساس خشنتر | ارتفاعات پایینتر (زیر 800 متر) | دانههای کوچک و گرد. مقاومتر در برابر شرایط سخت، بیماریها و آفات. مناسب برای تولید قهوه فوری و اسپرسو به دلیل داشتن کافئین بالا و طعم قویتر. به طور عمده در آفریقا و آسیای جنوب شرقی کشت میشود. |
| لیبریکا | Coffea liberica | متوسط | طعم خاص، دودی، میوهای، پیچیده، گلی، کمی شیرین و تند | کشورهای جنوب شرقی آسیا، فیلیپین، مالزی، اندونزی | دانههای بزرگتر و صافتر از عربیکا و روبوستا. طعم منحصر به فرد و گاهی حتی کمی چوبی و دودی دارد. کمتر در بازار جهانی موجود است و بیشتر برای تولید قهوههای خاص و ترکیبی استفاده میشود. در برابر آفات مقاومتر است. |
| اکسلسا | Coffea excelsa | متوسط (کمتر از عربیکا) | طعم پیچیده، میوهای، ترش، گلی، شیرین و تند | غرب آفریقا، آسیای جنوب شرقی | نوعی از لیبریکا با طعمهای پیچیدهتر. اغلب در ترکیب با دیگر گونهها برای تقویت طعم و عطر استفاده میشود. دانهها طعمهای تند، میوهای و شیرین را به خوبی ترکیب میکنند. این گونه به دلیل طعم خاص خود در بازار قهوههای خاص و گرانقیمت یافت میشود. |
برشتهکاری یا رُست کردن، یکی از فرایندهای مهم و اساسی در پروسه تولید قهوه است که در آن دانههای سبز قهوه حرارت میبینند تا رنگ، عطر و طعم آنها به میزان دلخواه برسد. درجه برشتهکاری تأثیر زیادی بر طعم، اسیدیته و غلظت قهوه دارد و بنابراین یکی از عوامل تعیینکننده در کیفیت نوشیدنی نهایی به شمار میرود. درجه برشتهکاری قهوه به طور کلی به چهار دسته لایت، مدیوم، مدیوم-دارک و دارک تقسیم میشود که هر کدام ویژگیهای متفاوتی از دانه را برجسته میکنند. در ادامه با ویژگی قهوهها با درجات مختلف برشتهکاری آشنا میشوید:
| نوع روست | رنگ دانهها | اسیدیته | طعم | غلظت نوشیدنی | مناسب برای |
| قهوه لایت رست | قهوهای روشن | بالا | شیرین | حس سبک مانند چای | نوشیدنیهای دمی |
| قهوه مدیوم رست | قهوهای متوسط | متعادل | ترکیب شکلات، آجیل، مرکبات | متعادل | نوشیدنیهای دمی و ترکیبی |
| قهوه مدیوم-دارک رست | قهوهای تیره | ملایم | طعمهای کمی تلخ و آجیلی | تقویت شده | اسپرسو و نوشیدنیهای ترکیبی با شیر |
| قهوه دارک رست | قهوهای شکلاتی تیره | پایین | تلخ، دودی | سنگین | اسپرسو و نوشیدنیهای ترکیبی با شیر |
قهوه لایت رست: دانههای قهوه لایت رست به رنگ قهوهای روشن و با سطحی خشک و مات هستند. این قهوه به واسطه اسیدیته بالا و طعم شیرین شناخته میشود و از نظر غلظت نوشیدنی، حس و حال چای را القا میکند. قهوه لایت رست معمولا به صورت دمی تهیه میشود و برای نوشیدنیهای بر پایه قهوه و شیر گزینه مناسبی نیست.
قهوه مدیوم رست: قهوه با درجه برشتهکاری مدیوم، تعادلی بین اسیدیته بالای قهوه لایت رست و تلخی قهوه دارک رست ایجاد میکند و محبوبترین درجه برشتهکاری به حساب میآید. این دانهها به رنگ قهوهای با سطحی صاف هستند و ترکیب متعادلی از اسیدیته، تلخی و بادی ارائه میدهند. بسته به نوع دانه، نتهای طعمی نظیر شکلات، آجیل یا مرکبات در این قهوهها مشهود است.
قهوه مدیوم-دارک رست: دانههای مدیوم-دارک رست به رنگ قهوهای تیره و با لایهای نازک از روغن بر سطح خود هستند. این درجه برشتهکاری، بادی قهوه را تقویت کرده و طعمهای کمی تلخ همراه با اسیدیته ملایم را ایجاد میکند.
قهوه دارک رست: قهوه دارک رست، طعم قوی و سنگینی دارد و با تلخی زیاد همراه است. دانههای دارک رست، به رنگ قهوهای شکلاتی تیره و با سطحی براق از روغن طبیعی هستند. قهوه دارک رست معمولا رایحهای نظیر آجیل، شکلات یا دودی دارد. این قهوه به خاطر تلخی زیاد و بادی سنگین، معمولا با شیر و شیرینکنندهها مثل سیروپ ترکیب خوبی میسازد.
روش مورد استفاده برای دمآوری قهوه، میتواند به طور چشمگیری طعم، غلظت و عطر نهایی فنجان شما را تغییر دهد. انتخاب روش دمآوری معمولا به نوع دانه قهوه و البته ذائقه شخصی شما بستگی دارد. در واقع هر روش دمآوری، تجربهای منحصربهفرد ارائه میدهد و جنبههای خاصی از طعم و عطر قهوه را از دل دانه بیرون میکشد. در اینجا به برخی از روشهای معروف دمآوری اشاره میکنیم:
اسپرسو: اسپرسو قهوهای غلیظ است که توسط دستگاه اسپرسوساز با عبور آب داغ تحت فشار زیاد از میان سابه قهوه تهیه میشود. این نوع قهوه با کرمای سنگین و طعم قویاش شناخته میشود و پایه اصلی نوشیدنیهای محبوبی نظیر کاپوچینو و لاته است.
قهوه فرانسه: قهوه فرانسه به کمک ابزاری به نام فرنچ پرس تهیه میشود. در این روش، قهوه آسیابشده در آب داغ برای چند دقیقه خیسانده شده و سپس با استفاده از پیستون، ذرات قهوه فیلتر میشوند. قهوه فرنچ پرس، قهوهای با غلظت بالا و طعمی غنی است و بر خلاف اسپرسو، در حجم بالاتر سرو میشود.
قهوه ترک: قهوه ترک از ترکیب قهوه آسیاب بسیار ریز مشابه با آرد، آب و در صورت تمایل شکر درون ابزاری به نام جذوه، روی حرارت ملایم تهیه میشود. نتیجه نهایی، قهوهای غلیظ و بدون فیلتر با بافتی مخملی و طعمی قوی است.
قهوه عربی: در تهیه قهوه عربی حتما از قهوه عربیکا استفاده میشود، به این صورت که سابه قهوه را به همراه هل درون ابزاری به نام دله دم میکنند. این قهوه معمولا بدون افزودنیهایی نظیر شکر یا شیر سرو میشود و طعم خالص و معطر دانههای قهوه را به رخ میکشد.
قهوه دمی: تهیه قهوه دمی میتواند شامل روشهایی نظیر دریپ و پور اور شود. در روش دریپ، آب از میان فیلتر پر از سابه قهوه عبور میکند و در روش پور اور، آب داغ به طور یکنواخت روی پودر قهوه ریخته میشود. با این روشها میتوانید طعم واقعی دانه قهوهتان را بچشید؛ بنابراین برای قهوههای اسپشیالتی و تکخاستگاه نیز پیشنهاد میشوند.
طعم قهوهای که مینوشید، به شدت تحت تأثیر کشور تولیدکننده آن قرار دارد؛ چراکه عواملی مانند خاک، ارتفاع و شرایط آبوهوایی نقش کلیدی در تعیین پروفایل طعمی قهوه ایفا میکنند. در ادامه، ویژگیهای خاص قهوههای برخی از کشورهای مهم تولیدکننده قهوه را بررسی میکنیم:
| کشور | نژاد قهوه | ویژگیهای قهوه |
| برزیل | عربیکا، روبوستا | برزیل بزرگترین تولیدکننده قهوه در جهان است. قهوههای برزیلی به طور معمول طعمهای ملایم و کمی شیرین دارند و کمتر اسیدی هستند. این قهوهها به دلیل داشتن بدن خوب و طعمهای غنی از شکلات و آجیل شناخته میشوند. |
| کلمبیا | عربیکا | قهوه کلمبیا یکی از شناختهشدهترین قهوهها است که طعمی متعادل و اسیدیته متوسط دارد. این قهوه به خاطر طعمهای میوهای، گلفام و گاهی نتهای شکلاتی مشهور است. |
| ویتنام | روبوستا | ویتنام یکی از بزرگترین تولیدکنندگان قهوه روبوستا است. قهوههای این کشور معمولاً طعمی قوی و تلخ دارند و اغلب در ترکیبهای قهوه فوری یا قهوههای ترکیبی استفاده میشوند. |
| اتیوپی | عربیکا | اثیوپی خانه اصلی قهوه است و به عنوان مهد قهوه عربیکا شناخته میشود. قهوههای اثیوپی معمولاً طعمی پیچیده با نتهای گلفام، میوهای و گلی دارند. این قهوهها معمولاً با اسیدیته بالا و بدن سبک تا متوسط هستند. |
| کنیا | عربیکا | قهوههای کنیا به دلیل داشتن اسیدیته بالا و طعمهای میوهای و توتفامی شناخته میشوند. این قهوهها معمولا طعمی روشن و زنده دارند و بسیاری از آنها به خاطر داشتن نتهای مرکبات یا توتها شهرت دارند. |
| هند | عربیکا، روبوستا | قهوه هند دارای طعمی معتدل و تند است و در برخی موارد طعمهای چوبی یا ادویهای به همراه دارد. این کشور ترکیبهای منحصر به فردی از قهوه عربیکا و روبوستا تولید میکند. |
قهوه برزیل: برزیل بزرگترین تولیدکننده قهوه در جهان است. قهوههای برزیلی به طعمی ملایم و متعادل میوهای و آجیلی معروف هستند که معمولا با رایحه شکلاتی همراهاند.
قهوه ویتنام: بیشتر سهم تولیدات قهوه ویتنام به دانههای روبوستا تعلق دارد. قهوه ویتنامی طعمی تند و قوی با نتهای طعمی فندق، کارامل و شکلات دارد. (مطالعه بیشتر: قهوه روبوستا چیست؟) این قهوه برای تهیه نوشیدنی سنتی ویتنامی به همراه شیر عسلی یا شیر غلیظشده، گزینهای عالی است.
قهوه اتیوپی: اتیوپی زادگاه قهوه و مبدأ بازه گستردهای از زیرگونههای عربیکاست. قهوه مناطق مختلف اتیوپی، خصوصیات متفاوتی دارند؛ اما معمولا به خاطر اسیدیته پایین، نتهای میوهای و گلی و پیچیده شناخته میشوند. (مطالعه بیشتر: قهوه عربیکا چیست؟)
قهوه کلمبیا: قهوه کلمبیا یکی از قهوههای همهپسند به حساب میآید که اسیدیتهای ملایم و مرکباتی با نتهای کارامل و شکلات ارائه میدهد.
قهوه اندونزی: قهوه اندونزی معمولا با طعم خاکی و بادی کامل شناخته میشود. زیرگونههایی نظیر قهوه سوماترا و جاوا نیز به خاطر طعمهای عمیق و غنی خود که معمولا شامل نتهای ادویهای و گیاهی هستند، مشهورند.
قهوه کنیا: قهوه کنیا معمولا بابت اسیدیته بالا، بادی کامل و پروفایل طعمی پیچیدهاش شهرت دارد. این قهوه معمولا نتهای میوهای و مرکباتی را شامل میشود.
بلِندهای قهوه ترکیبی از دانههایی از مناطق مختلف هستند که اغلب شامل عربیکا و روبوستا میشوند. (برای آن که تفاوت قهوه عربیکا و روبوستا را بهتر درک کنید، خواندن این مقاله را به شما توصیه میکنیم) این ترکیبها با هدف ایجاد تعادل بین خصوصیات انواع دانهها طراحی میشوند تا متناسب با ذائقههای مختلف یا روشهای خاص تهیه قهوه باشند. در ادامه با محبوبترین قهوههای بلند آشنا میشوید:
قهوه ۳۰٪ عربیکا - ۷۰٪ روبوستا: این ترکیب روی قدرت و میزان کافئین تمرکز دارد و برای علاقهمندان به اسپرسو ایدهآل است. حضور غالب روبوستا در این ترکیب باعث ایجاد طعمی قوی و تلخ با بادی سنگین میشود.
قهوه ۳۰٪ روبوستا - ۷۰٪ عربیکا: این ترکیب، تعادلی بین شدت طعم روبوستا و لطافت و پیچیدگی طعم عربیکا ایجاد میکند. نتیجه آن، قهوهای با طعمی متعادل و اسیدیته متوسط است و برای افرادی که قهوهای قوی اما نه بیش از حد تلخ دوست دارند، گزینهای عالی به شمار میرود.
قهوه ۵۰٪ عربیکا - ۵۰٪ روبوستا: این ترکیب متعادل، بهترین ویژگیهای هر دو نوع دانه را ارائه میدهد: طعم ملایم و میوهای عربیکا که با سنگینی و بادی و کرمای خوب روبوستا تکمیل میشود. این ترکیب به افرادی که به دنبال قهوهای قوی اما خوشطعم هستند، پیشنهاد میشود.
تنوع در دنیای قهوه، از گوناگونی گونهها، درجههای برشتهکاری، شیوههای دمآوری، خاستگاهها و ترکیبها سرچشمه میگیرد. فرقی نمیکند طعم ملایم و پیچیده عربیکا را بپسندید، به کافئین روبوستا نیاز داشته باشید یا عطر و طعم منحصربهفرد قهوههای اتیوپی، برزیل یا ویتنام را بخواهید، در هر صورت برای هر ذائقهای گزینهای عالی وجود دارد. حالا که با انواع قهوه از جوانب مختلف آشنا شدید، راحتتر میتوانید قهوه مد نظر خود را از سایت دلکینی انتخاب و تهیه کنید.
۱. محبوبترین نوع قهوه کدام است؟
عربیکا با حدود ۶۰ تا ۷۰٪ از تولید جهانی، محبوبترین گونه قهوه به شمار میرود.
۲. قهوه اسپشیالتی چیست؟
قهوهای با کیفیت بالا که امتیاز ۸۰ یا بیشتر در مقیاس SCA دارد و اغلب طعمهای منحصربهفرد ارائه میدهد.
۳. قهوههای تک خاستگاه چه ویژگیهایی دارند؟
این قهوهها از یک مکان خاص تهیه میشوند و پروفایل طعمی منحصربهفرد منطقه را منعکس میکنند.
۴. کدام روش دمآوری قهوه بهتر است؟
پاسخ این سؤال به سلیقه شخصی شما بستگی دارد. میتوانید برای قهوه سنگین، اسپرسو و برای شفافیت طعمی از پور اور استفاده کنید.
۵. بالاترین کیفیت قهوه شامل چه نوع قهوهای میشود؟
قهوه اسپشیالتی دارای بالاترین کیفیت میان قهوههاست.
منابع: icosabrewhouse، methodicalcoffee
